De Australia diu neglecta

Iam diu mirabar nautas Europaeos a tempore itineris Magellani (AD 1519-21) quasi contempsisse terras continentes permagnas: Antarctidem necnon Australiam. Illam prope frigora nautas ad se non valde attraxisse reor sed Australiam? Scimus eam exstare hypothetice Ptolemaeum credidisse, qui putabat summam terrarum in ambobus haemisphaeriis eandem esse debere, ergo circum polum Australem suspicatus est terram quandam adesse.

Novis in temporibus, post tantam "displosionem" itinerum saeculos XV-XVI, America (a Columbo) viaque nautica ad Indos (a da Gamma) repertis, putares Australiam aliasque remanentes in orbe terrarum insulas mox mox ab Europaeis adituras. Sed minime. Australiam, licet spectatam ab oculis nonnullorum nautarum Hispanicorum Batavorumque, demum anno 1768 a Johanne (James) Cook repertam vero esse; hic enim primus cautius terram Australem investigavit declaravitque eam aptam colonis esse. Mirum in modum multas parvas Oceaniae insulas – ut Novam Guineam, Insulas Admiralitatis, Insulam Marshall, Carolinas, Palau, Tongam, Fidji, Insulam Paschalem, Archipelagum Bismarckianum, Insulas Lacuneas (Ellice) et Salomonis, Marquisas et Insulas Sanctae Crucis necnon Novas Hebrides – prius repertas esse quam permagnam Australiam.

Sed cur ego nunc de his rebus? Ecce, inspiciendo chartam mundii anno 1594 auctore Petro Plancio editam, intitulatam ORBIS TERRARVM TYPVS DE INTEGRO MVLTIS IN LOCIS EMENDATVS, in australi huius chartae margine invieni parvis litteris scriptas notas:

- Hanc continentem Australem nonnulli Magellanicam regionem ab eius inventore nuncupant. [Licet ipse Magellan verisimiliter neque Australiae nec Antarctidis continentem recte viderit.]

- Hae regiones cuidam Hispano [Jorge de Meneses?] apparuerunt cum disiectus a classe in hoc Australi vagaretur Oceano.

- Promontorium Terrae Australis distans 450 leucas a capite Bon(a)e Spei & 600 a Promontorio S. Augustini.

- Psittacorum regio sic a Lusitanis appelata ob incredibilem earum avium ibidem magnitudinem.

- Inter S. Laurentii et Los Romeros insulas vehemens admodum est versus ortum & occasum fluxus & refluxus maris. [Ceterum insulam Los Romeros adfuisse omnibus fere chartis harum regionum saeculorum XVI-XIX, positione circiter 28° S et 74° E, ubi hodie ne vestigium quidam ullius insulae maneat.]

- Vastissimas hic esse regiones ex M. Pauli Veneti [Marco Polo?] & Ludovici Vartomani scriptis peregrinationibus liquido constat.

In hoc solum errat charta Petri Plancii quod Australiam et Antarctidem unam continentem esse putat.