De rotula aleatoria Russorum

Cum de alea cibaria Iberorum iam dixerim, narrare quoque debeo de rotula aleatoria Russorum, quo ludo ludere inter sese solebant (ita saltem fama fert) saeculo undevicessimo praefecti militum Russi. Regula ludi talis erat: in revolucrum (=pistolium revolvens) una tantum glans plumbea ponitur (dum maxime sex glandes hoc genus pistolii continet, quinque ergo loci glandibus aptati in ludo vacui manent), deinde lusores, alternis vicibus, glande oneratam partem revolucri ad libitum revolvent, postea, ad templum sui capitis pistolio adposito, manuclam premunt, nescientes utrum ictum vacuum aut sibi fatalem effecturi sint.

Probabilitas ergo statistica mortem sibi inferrendi erat in hoc ludo (si tantum semel ludebatur!) unum ad sex, sive 16,7% (sedecim virgula septem centesimarum). Sed adest quoque opinio viros hoc ludo fruentes minus (quam e calculatione statistica pateat) periculum re vera inisse, nam sola una glande onerata pars pistolii, cum ad libitum ac firme mota sit, revolvi finire solet, propter vim gravitatis, cum glande in inferiori sui positione manente, loco ergo opposito ad hunc locum, unde glans ad ictum efficiendum hauriatur. Sit vel haec hypothesis vera, porro a ludo isto ego abhorrerem!

Utrum rotula aleatoria Russorum re vera umquam a praefectis militum adhiberetur, an solum fabula ficta sit, iudicare nequeo. Certe similis hic habitus gerendi est stereotypo horum praefectorum, qui saepe duelliis (=monomachiis) fruerent, proni ad bibendum atque manus sibi inferrendas essent. Adest quoque fabula, verisimiliter ficticia, de praefecto militum Russo, quem sui milites mane in lecto mortuum (morte sc. suicidiario) invenerunt cum epistula ipsius manu scripta: ”Iam pertaesum mihi est cotidie vestimenta induere, deinde ea deponere”.