De daemonibus Pocutiae

Pocutia (Ukrainice: Покуття, Rumanice: Pocuţia, Polonice: Pokucie) est regio montana hodiernae Ucrainae, quae a Ruthenis imprimis inhabitur, ad limen Rumanicum spectat ac nomen suum ab urbe Cuti ducit, licet maxima eius urbs sit Colomea. Ut quaelibet fere regio mundi, Pocutia quoque habet suos proprios daemones, partim eosdem ut larvae vicinarum gentium Slavicarum, partim suorum terrae peculiares. De umbris Pocutiae copiosissime scribebat Ansgarius (Oskar) Kolberg (1814-1890), ethnologus Polonus. In libro quodam eius inveni descriptionem unius speciei umbrarum, quarum natura mihi maxime iucunda videatur:

Rachmanae sunt creaturae parvae sub terra habitantes, ubi cuniculos permultos habent. Incolunt varias regiones sed imprimis loca deserta steppica, quae ad orientem solis spectant. Horum solam escam esse testas ovorum, quae a Ruthenis Pocutiae incolis tempore Paschatis in rivulos eiciuntur ut sacrificium praebitum deo Rachmanin, regi mortuorum. Qui Rachmanae lapsu viginti dierum Pascha semper celebrant, tunc enim demum supradicta testa ovorum in aqua fluitantes ad ipsorum loca perveniant – tam longum iter aquatile est in regnum subterrestre Rachmanarum. At ipsi, licet sint Christianae fidei, sub terra degentes atque in lucem rarissime provenientes nesciunt tempus exactum Paschatis, quod unoquoque anno in alium diem cadit, ergo exspectant primum adventum cum flumine testarum ovorum, deinde demum ipsum festum celebrant.

Vigiliae minime nocturnae

"Vigiles nocturnos" (sive "Vigilias nocturnas") quisque bene scit esse praeclaram tabulam pictam a Rembrandt, quae hodie in Museo Regali (Rijksmuseum) Amstelodamiensi coram publico monstratur. Primum tamen nomen picturae fuisse omnino aliud, nominabatur enim, postquam anno 1642 picta erat, "Caterva capitanei Frans Banning Cocq" et ostendebat ordinem Amstelodamiensis associationis sclopetatorum per portam magnam urbis proficiscentes (alterum tunc in usu nomen picturae erat "Exodus sclopetatorum"). Novum nomen tabulae datum est demum in saeculo XIX, cum lapsu temporis color eius multo opacior factus sit ac putabatur abhinc pictura scaenam nocturnam monstrare (re vera exodus sollemnis huius sclopetatorum associationis tempore diei semper habebatur et certe ita a Rembrandt est pictus). 

Renovatione anno 1975 finita aura opaca picturae adempta est, sed nomen ei casu indutum adhuc manet.

Opinio de vampyribus necnon Christianitate

"Fortasse iunctionem maximi momenti inter vampyres et Christianitatem esse importantiam sanguinis in traditione Christiana, praesertim Romano-Catholica. Sicut vampyres sanguinem consumere debent, ut suam contra naturam eternalem vitam sustentent, ita Christianis necesse est sanguinem Christi consumere, ut salutem ac vitam post mortem accipiant." Regina Hansen, Roman Catholicism in Fantastic Film: Essays on Belief, Spectacle, Ritual and Imagery (Catholicismus Romanus in pelliculis phantasticis: de fide, spectaculis, ritu atque imaginibus)

Misterium horologiorum (narratio Casparis):

"In fine diei satis tepidi decrevi me refecturum saepem e perticis factum, quae circumit domum meam et hortum, praesertim in loco viae publicae proximo, ubi perticae dente temporis maxime consumptae erant. Saepem ita cum iam reparabam, subito audivi horologia vetera stativa, quorum quinque aut sex in uno domus conclavi habebamus, horas pulsare incipere. Qud vero mirum mihi videbatur, nam horologia haec permultos iam annos defuncta manserunt ac solam causam, cur ea domi teneremus, fuisse memoriam horum pristini possessoris, proavi scilicet nostri, qui toto fere spatio vitae fungebatur officio horologiarii.

Talia – mecum, miratus, reputavi, causam logicam phaenomeni miri invenire conans – nihilominus eveniunt: horologia vetera statim denuo vivere, ad tempus saltem breve, interdum incipiunt, licet mirum porro hoc in casu sit horologiorum mortuorum nonnulla simul resurexisse.

Cum plus quam quadraginta horas pulsas audissem, reparationem perticarum interrupi, saepem reliqui ac domum intravi. His modo a me factis, horologia sonos edere desiverunt at tunc crepitus incredibilis e via publica adveniens auditus est. Domum statim eggressus conspexi autoplaustrum permagnum elemetis e caemento concreto factis oneratum in eum locum, ubi saepem reficiebam, propter incuriam gubernatoris incidisse. Si ibi mansissem, sine ullo dubio mortuus essem".

De nominibus daemonum (porro)

Iam nimis hic de daemonibus Slavicis scripsi, non potui tamen mihi temperare, quin mentionem denuo facerem nonnullorum, quorum aut nomina aut indoles mihi maxime scitu digna putarem. Quae, exempli gratia, sunt obscaena nomina daemonum-ventorum:

- Merda Suina (Świńskie Gówno), ut nominatur daemon ventus-turbinis in Masuria et ei vicina Varmia, regionibus lacustribus Poloniae orientali-borealis

- Adalbertus Cacatus (Srala-Bartek), eiusdem generis venti daemonis nomen in Silesia Inferiori.

Mentione digna quoque est – licet nihil habeat in nomine obscaenitatis - larva eximiae formae, cui in Silesia Media nomen (plurale tantum) Genua (Kolanka). Quae larva, cum hominibus apparet, monstrat tantum suos pedes (a calce usque genua), relicta corporis parte invisibili; plerumque latent istae in anfractibus muri aut viae, unde subito apparentes terrent exadversum ambulantes.

Aviae Aquaticae (Baby Wodne vel Kazytki) sunt autem animae mulierum (saepissime veterum), quae mortem sibi invenerunt nimis temeti (=alcoholis) bibendo. Quo nomine nuncupantur istae plerumque in finibus orientalibus hodiernae Poloniae, ubi ritus Graecae et Romanae Christianitatis miscentur.

Satis tamen sit (hodie saltem) umbrarum! Bonam tranquillamque tibi exopto noctem, lector care!

De remediis alcoholicis etc.

In "Athenis novis" patris Benedicti Chmielowski inveni consilia contra crapulam, id est nimiam ebrietatem post cenam, quae sunt:

- moderatio bibendi

- consumptio (ante bibendum) ovorum noctuae (coctorum in aqua aut frictorum – hoc consilium se invenisse dicit Chmielowski apud Jarcam[?] quendam, ego autem memini simile quid apud Plinium legisse)

- consumptio (ante bibendum) pulmonis (fricti) caprae (id facere "Africanus" quidam suadeat, fortasse Leo Africanus, peregrinator ac diplomata Arabicus).

Ceterum, docet Chmielowski (de Troglodytibus Africanis scribens, sed, ut e textu sentio, sententiam sui generalem hic pronuntians), morem uxores a maritis basiari eo tantum inventum esse, ut sciret mar, ne biberit quid alcoholis mulier sua.

De atheismo ac miraculis

Eandem historiam P. - amici scilicet mei, peregrinatoris intrepidi ac pii viri Christiani, valde olim in via aegrotantis atque a daemonibus Caucasis mirum in modum tunc servati - cum scripsissem heri Polonice in foro Facebookiano, hodie mane accepi responsionem Ludovici Lewin Lutetiensis, narrantis fabulam de physico praeclaro Niels Bohr, cuius in diaeta solea ferrea (sc. equi) clavis ad ianuam pendebat infixa, quasi symbolum bonae fortunae - ut mos saepe est usque diem hodiernum in multis terris Europaeis tales soleas super ianuis aedium tenere, eo modo quasi sortem sibi propitium in domum invitare. Amicus tamen quisdam, qui, cum studiosum Danicum visitasset, soleam ferream in pariete videns stupefactus rogavit:

- Num tam superstitiosus vero es, ut credas hanc soleam tibi bonam fortunam laturam?

Cui respondit Bohr:

- Minime, non credo. Sed haec solea tantam potestatem habet, ut bonam fortunam afferat quoque iis, qui eam id facere posse non credunt.
xxx xxx

Supradicta fabella mihi aliam in mentem revocavit, Sinicam. Ad tempus fabula spectat V-III saeculi ante Christum natum, i.e. tempus aureum classicae philosophiae Sinensis, cum permulti magistri ubique Serum permultos discipulos habebant, sicut eodem fere tempore in Graecia. Unus talium philosophorum, vir iam vetus, qui doctrinae atheismi favebat, sepulturae aderat sui discipuli iuvenis, qui quadam morte infortuna subito mortuus est. Quem magistrum intrantem cum discipulus modo mortuus adesse sensisset, statim effecit ut arca funebris in adoratione sursum in altitudinem circiter unius metri super terram sublata sit. Quam rem videns magister:
- Noli id facere, mi puer amabilis, nam bene scis me miracula fieri minime credere.
His auditis, arca funebris obsequenter in terram appulit.   

De daemonibus localibus sive geniis loci

Petrus est amicus meus vetus ac viator intrepidus, cui maxime placet regiones ut ita dicam turbulentas visere. Ab anno 1991, postquam scilicet regimen communisticum in Unione Sovietica abolitum erat, itinera permulta fecit in terras Caucasi montis necnon iis vicinas civitates Mediae Asiae. Tempore unius talis itineris subito laboravit morbo, quem homines locales nuncupabant eodem nomine ut pestis Yersinia (Russice: чума́), morbus scilicet valde mortifer, qui in orbe nostro hodierno in paucissimis iam regionibus remanet.

Contra pestem (ac verisimiliter contra mortem) luctabatur amicus meus nonnnullas septimanas in casa quadam montana regionis Abchazicae in lectulo iacens. Deinde, contra spem omnem, morbum superavit. Rogavi, quibus medicamentis usus sit; repondit:

- Nullis praeter incantationes samanarum, quibus auxilium daemonum montanorum petebatur.

Cui ego:

- Sed tu te christianum esse putas. Num vero credis te a daemonibus Caucasis servatum esse?

- Scis, hem... Christianus sum, sed ibi... isti daemones aliquo modo valent.

De daemonibus nanis Masurorum

Nuper de daemonibus Cassubianorum hic disserebam, hodie breviter de mirandis umbris parvis Masurorum, quae gens usque alterum bellum mundanum inhabitabat regionem lacustrem terrae meae ad orientem et boream spectantem. Hodie perpauci Masuri in vicis suis remanent, sed ego non de hac re narrare volo, sed de daemonibus silvestribus, qui 'homines frigidi' (zimni ludzie) a Masuris nuncupantur necnon faciem pallidissimam ostendant. Putantur esse magnitudinis nanorum nisi etiam formicarum at modus ipsorum itinerandi specialis est: in fruticibus aut gramine iuxta vias campestres latentes currus ab equis vectos exspectant, quorum rotis, cum adveniant, se adhaerere conantur ac deinde, una cum rotis revolvendo, iter in novos locos faciunt. Creduntur sanguinem atque animam hominum invadere necnon morbos apud plebem disseminare, quibus morbis ipsi minime vexantur. Primum talis morbi signum esse glaucum colorem digitorum. Putantur quoque cum versipellibus (=lycanthropis) amicitia nisi consanguinitate iungi.

Casu 'homines frigidi' esse quoque nomen gentis umbrarum, quae contra lycanthropos pugnant in serie librorum a Stephenie Meyer scriptorum, quibus titulus "Crepusculum". Non puto tamen auctricem inspirationem e terra Masuria hausisse, nam - ut ipsa asserit - ideam sui fabulae primum in somnio conspexit.  

Ciconiae simiam imitare vetitum est

Hanc brevem notam hodiernam scribo in memoriam Thaddaei Hanaś – viri incredibilis, qui ante secundum bellum mundanum tesseras vendendo iis, qui hortum lunarem (Luna Park) Varsoviensem visere cuperent, de officio maiori honore digno semper cogitabat. Excogitavit ita modum, quo gratiam populi gloriamque publicam sibi expugnaret: in eodem hortu lunari ciconiam imitando per totum mensem in arboris ramo sedebat. Deinde tamen maiorem famam cupiens rectorem hortus zoologici, professorem Iohannem Żabiński, rogavit, ut sibi liceret una cum simiis, in earum scilicet clausa, per spatium bimense habitare. Quo tempore promisit se semper tantum more quadrupedo ambulaturum, solam simiarum escam comesurum necnon simiis proprias voces ore suo emittere. Professor Żabiński tamen huic proposito miro recusavit. 

Res scitu dignae de Sardis, Genuensibus necnon de equis

"Novas Athenas" legens, primam scilicet Polonorum encyclopaediam, annis 1745-46 in lucem datam, scriptore sacerdote Benedicto Chmielowski, venari conor omnem eius notam mirabiliorem. Ut exempli gratia haec verba de Sardiniae insulae incolis: "Cives huius insulae fuerant olim feri malique, contemptores mortis, qui patres suos lege publica fustibus necare solebant, ne canities eorum macula quadam erroris pollueretur. Sed nunc, postquam catholici facti essent, hanc legem tyrannicam, cum legi naturae contradiceret, aboleverunt". Aut de Genuensibus: "Mulieres ibi corpora ornant incredibiliter, viri autem vestibus plerumque nigris vestiti per vias ambulant, quasi luctu laborantes propter sui fortunam ab uxoribus ad vestimenta pretiosa emenda consumptam". 
Ceterum pater Chmielowski notus est in terra mea maxime suo indice animalium, quem in supradicta encyclopaedia posuit, plus minusve copiose omne animal describendo. Sed cum ad K litteram pervenisset, iam valde fessus descriptionibus, de equo (Polonice: koń) narraturus, dedit descriptionem huius bestiae brevissimam atque ingeniosam: "Equus, qualis sit, quisque bene scit".
 

De aequalitate sexuum sive canaliculis urinandi

Gottingae Germanorum in caupona vidi canaliculos ferreos sub mensis, ubi cerevisia potatur, positos, ita ut cenantes potantesve statim mingere possent sine necessitate mensam ac compotatores relinquere, sermonemque interrumpere latrinam remotam petendo.

Qui canaliculi - ut caupo mihi amicisque meis explanavit - iam diu in usu non sunt, propter mores novos (i.e. cultiores) civium ac praesertim propter mulieres potatrices, quibus difficillime esset iis uti.  

De sancto Nicolao (porro)

Constat sanctum Nicolaum, manibus plenis donorum pueris praebendorum, primum venisse in urbes Europaeas e directione meridiana. Ita mediis iam in aevis Sinterklaas ille Batavorum Amstelodamum petere solebat navi velivolante de maribus tepidis zonae australis adveniens, dum peram donorum pone se portabat servus eius nigricolor, nomine Petrus Niger (Zwarte Piet). Demum anno 1822, cum Clemens Clarke Moore scripsisset poema de sancto Nicolao adveniente de polo arctico trahea tarandis tracta, haec imago statim maiorem in populis terrarum borealium gratiam invenit.

Ceterum in Russia pro sancto Nicolao dona Natalicia pueris dat Avus Frigus (Died Moroz), in aliis autem terris fidei Byzantinae sanctus Basilius - hic tamen demum 6. Ianuarii sua dona praebet.

In occidentalibus regionibus Poloniae loco sancti Nicolai in domos puerorum dona die festo huius sancti (i.e. 6 Decembris) portat Gwiazdor sive Daemon Sidereus, in Polonia Minore autem die Nativitatis Angelulus (Aniołek). In Silesia Superiore hoc honore fungitur Puerulus (Dzieciątko), qui verisimiliter est imago Iesu parvuli. In Hispania die 6 Decembris dona pueris adportant Tres Magi. 

De cultu sancti Nicolai apud Slavos

Ut diximus, apud Cassubianos Nicolaum esse nomen daemonis silvestris malevoli, omnino ergo sancto Nicolao, ut saltem in ceteris terris plerumque dicatur pingaturve, alieni. Sed apud Slavos generaliter sanctus hic indolem habet quasi semi-silvestrem ac praecipue rerum lupinarum putatur esse peritus. Inde et protector pecudis ab incursibus luporum a monticolis Carpatensibus creditur, licet nullam talem rem (neque ullam luporum mentionem) hagiographia officialis sancti episcopi Myrensis contineat. (Sed de ipsis lupis quoque curat ille sanctus, ne a temperie frigida moriantur.)
In nonnullis locis montanis die 6 Decembris, festo scilicet sancti Nicolai, agricolae oves gregatim ad ipsum limen ecclesiae adducunt, ad missam sanctam specialem audiendam, qua audita tutiores oves creduntur fieri a lupi dentibus. In aliis autem locis servatur adhuc mos tempore cenae vigiliae diei natalis Christi lupum ad mensam, ad cenandum scilicet una cum hominibus, magna voce clamando invitare.   
Ethnographi credunt sanctum Nicolaum in Slavia, praesertim in Ruthenia, intercepisse cultum pagani dei Veles, noti quoque ut Deus Pecudis, sicut in Scandinavia intercepit ille cultum dei Odin. Veles, quoad scimus, ad lycanthropiam satis pronus erat, dum Odin die solstitii hiemalis solebat domos hominum una cum duobus lupis (nominibus Geki et Freki) visitare, ut dona pueris daret. Sicut hodie, quamquam sine lupis, facere solet die sui festi (aut saepius die Nativitatis Christi) sanctus Nicolaus.
Apud Ruthenos sanctus Nicolaus Thaumaturgos interdum tanta cum reverentiā ut ipse Deus Creator adoratur. (Sicut in Polonia Beata Virgo Maria.)

De mythologia Cassubianorum (pars, ad tempus saltem, ultima)

Valde miratus sum inter alia deamonum huius gentis nomina inveniendo etiam... Mercurium, Graeco sui nomine (Hermes) hic adoratum. Est tamen Hermes Cassubianus omnino alius quam apud veteres Graecos: hic enim esse eum constat daemonem venenorum – curat ac protegit serpentes venenosos, apes, culices formicasque; est ergo quasi ista Medea, peritissima artium toxicarum! Unde oriatur tanta – inter Graecos et Cassubianos - mutatio indolis Mercurii, prorsus nescio.

Cogitatu dignam esse quoque sortem daemonis Nicolai – cuius nominis originem esse sine dubio sanctum Nicolaum episcopum Myrensem, qui pauperibus semper opem praestabat. Hic tamen Nicolaus (Cassubice: Nikolaj) est daemon silvester malevolus, qui efficit, ut peregrinatores in silvis viam amittant. Quos deinde rogat ut nomen sui coniectent. Si recte coniciunt, viam e silva ducentem iis gratiis monstrat, si tamen conicere nomen non valent, pro salute animam sibi post mortem dandam viator errans promittere debet, pacto hoc in charta sanguine viatoris inscripto.

De ceteris daemonibus Cassubianorum, iis scilicet, qui mihi admodum iucundi videantur

Klabaternik (a Germano 'Klabautermann') - est daemon-tutor navis, semper fere invisibilis, interdum tamen apparet nautis ut nanus aut igniculus vagus.
Mumacz - umbra hominis, qui in aquis periit et hodie inhabitat flumina, stagna, paludes ac puteos.
Omana - larva silvestris, in silentio lampade praelucet furantibus sarmenta lignaque in silva aliena; est ergo protector furum.
Stari Pindel ('Pera Vetus') - ita nominatur, portat enim dorso peram plenam temptationibus peccatisque, quas quaeque hominibus praebet.
Stolem - gigas valde malignus, qui iactat lapides ingentes per agros (habet enim regio Cassubiana permultos tales lapides, qui glaciario adportati esse a geologiae peritis putantur).
Damk aut Muczk - daemon silentii maeroriisque.
Grzenia - benevolus daemon soporis, protector somnii, effector somniorum propheticorum.
Lelek - daemon stultitiae, qui, formā avis caprimulgi latens, noctu invadit capita phreneticorum, ut illinc actus eorum regat.

De mythologia Cassubianorum

De deis deabusque atque daemonibus legens Cassubianorum, quae parva gens ad oram Maris Baltici prope deltam fluminis Vistulae habitat, miratus sum eos tam multas daemones ad ventos spectantes possidere. Numquam enim putavi prater Romano-Graecos, qui ventos Boream/Aquilonem, Notum/Austrum, Eurum et Zephyrum/Favonium ut plagas mundi cardinales, deinde Caecium, Apeliotem, Corum et Africum ut intercardinales colere solebant, ullam gentem tanta obsessione ventorum pati. At habent Cassubiani suam ventorum reverentiam, praecipue ventorum turbinosorum, qui - licet non sint tam mortiferi ut cyclontes Carribici - interdum dolenter infestant oras Balticas. In quibus ventis daemones, secundum fidem veterum Cassubianorum, vivunt nominibus: Czórni Jurek sive Georgiolus Niger, Kozelk, Kracuch et Zajc (Lepus); ad leporem spectat quoque Kulawi Zajc (Lepus Claudicans) - qui hunc vident, mox morte suicidiaria morituri creduntur[1]. Accedit iis Glada, dea malaciae, formā mulieris pulcheriimae, bonus Żywnik (Pervivax), deus venti orientalis, qui maximam copiam piscium piscatoribus in retia affert necnon duo daemones mali - Szargan et Szlic - qui procellas in mari excitant. Inter daemones athmosphaericos numerari certe etiam debet Lataw(i)c (Volitans), qui pecuniam per caminum de caelo iacet hominibus, quorum animas sibi emere contigit; idem facit (i.e. pecuniam pro animis hominibus praebet) Szątopierz (Vespertilio).

Non est mihi hic locus neque tempus, ut omnium deorum daemonumque Cassubianorum mentionem faciam, restat ut adducam Belfagorem (cuius nomen esse certe corruptionem nominis biblici Belphegoris, unius septem principum infernorum): hic in molis ac molendinis ventilibus degat, de quibus tamen facile expelli potest, scilicet certiorem eum faciendo se ab uxore visitatum iri, quo nuntio audito statim aufugit.

---

[1] Hic daemon leporiformis notus est in nonnullis locis nomine Tam Sam (Hic et Illic), quod nomen putares ad velocitatem currendi spectare nisi... de lepore claudicante hic ageretur.

Cattus in undis quasi anguis in herba

Valdemarum modo conveni, pictorem (ut nuncupatur hoc pictorum genus) marinisticum, qui scilicet naves in mari undasque ventis agitatas pingit. Talibus picturis – quas artificia magni momenti esse pictor ipse non putat – lucrum haud parvum sibi Valdemarus comparat, venum eas praebendo in viis Arcis (sive Urbis Veteris) Varsoviensis. Emptores sunt maxima e parte peregrinatores Iaponici, qui – secundum Valdemarum – emunt omnia arte facta, etiam mali gustus.

Sed picturae Valdemarianae unicae sunt inter alias sibi similes in eo quod unaquaeque parvum catti caput in undis latens monstrat. Capita haec felina sunt certe bene celata, ne facile ea statim in pictura invenias, sed, iis ab ipso pictore tibi monstratis, sine ullo dubio eas imagines capitis catti habes.

De plagis mundi maximi variis gentibus momenti

Ex opere Tobiae Wilkinson, aegyptologi Cantabrigensis (Anglice: Cambridge), didici apud Aegyptios veteres principalem plagam (=directionem, partem) mundi fuisse non, sicut apud nos, septentrionem, sed meridiem. (Item apud veteres Sinenses!) Ergo chartas geographicas pharaonum - si omnino exstassent, nam nullae servatae usque hodie sint – in summa paginae parte monstrasse plagam australem, in intima autem borealem. (Sicut in veteribus chartis Serum, quarum nonnullae feliciter a dente temporis servatae sunt.)

Non est ergo sensus verticalis hominis ad circumspicionem mundi spectans ubique idem. Neque esse sensum horizontalem, scilicet non semper dextram partem prosperam, sinistram feralem esse, nam scimus apud Romanos in divinatione aves a laeva canentes sive volantes bonas, a dextra malas res nuntiasse.

Nihilominus, in veteribus cinematibus revolucralibus (Anglice: Western movies) "homines malos" saepissime a laeva albi visivifici parte impetum facere in "bonos" dextrum marginem albi occupantes. Etiam, ni fallor, in cinematibus a John Ford factis, licet ipse fuerit scaeva.

Iocus

Duae caprae manducant celluloidem taeniam cinematographicam. Una dicit:

- Haud malum cinema, nonne putas?

Cui altera:

- Haud malum, vero. Sed liber erat melior.

De infortunio duplici Hemingwayano

Sunt, qui putent eadem pericula numquam eodem in loco bis eventura. Apud nostrates nihilominus proverbium valet: "Infortunia paribus ambulant" - hic tamen non necessarie de eodem genere periculi agitur (ut e.g. fit cum ab uxore te invito relictus, saepe mox quoque laborem, pecuniam mentemque sanam amittis). 
Scriptori autem Americano, Ernesto Hemingway, contigit anno 1954, spatio duorum dierum intermisso, bis infortunium aerium pati, cum una cum uxore Maria (Mary, nomine puellari Welsh) in Africa venatione Safariana utebantur. Primum in ripa Nili, prope catarractam Murchisonianam, aeroplanum eorum subito in terram appullit. Tunc, nullis corporis damnis laborantes, noctem sub Iove agebant, elephantibus feris - ut postea narravit Hemigway - eos appropinquantibus, sonitu stertentium Mariae allectis. Postero die a cymba philotheorum conspecti ac servati sunt. Deinde, aeroplano hanc regionem denuo relinquere conantes, in frondem arboris colliserunt. Hac vice nonnulla vulnera corporalia passi sunt. Tunc ambo decreverunt se potius autocineto locum infestum relicturos. Quod bene iis evenit et post nonnullos dies in urbe Entebbe scriptor praeclarus diurnarios apud se percontationem petentes salutare in deversorio potuit, lagoeanam aquae iunipereae (Angllice: gin) manu tenens. 
Sed nuntiis de infortuniis iam per orbem terrarum divulgatis, nonnulli diurnarii putaverunt res Hemingwayanas multo peiores se habere: mox Venetiis Italorum manens scriptor ac venator intrepidus in quadam ephemeride necrologiam invenit mortem sui deplorantem.    

Quomodo matrimonium fugas

A., mulier hodie quadraginta annos nata, quae ter viris variis nupsit, narravit mihi se quartum quoque maritum iam iam habitura erat, sed nonnullis septimanis ante diem destinatum matrimonii se subito sensisse hunc sui amorem erga sponsum nullo modo sempiternum fore, consilia ergo cepit se ei non nupturam. Facile tamen dictu, difficile factu, nam tota familia (aut potius duae familiae) iam matrimonium exspectabant, at imprimis ipse sponsus. Cui, re diu considerata, dixit (mentiendo) se contra eum adulterium fecisse. Sed ille, silentio decem minutarum intermisso, respondit:
- Bene, veniam tibi dabo. Hoc tantum rogo, ut denuo id non facias.
Rebus ita stantibus mulier desperata (cuius nomen mihi patere non licet) sequente septimana viro annuntiavit, se ob adulterium gravidam factam esse. Tunc demum sponsus matrimonii cupidus eam reliquit.
*** ***
Narratio haec in memoriam revocavit aliquantulum simile peccatum meum: nam, nesciens quomodo a puella una me liberarem, ei dixi me ab aliquo tempore non iam feminas, sed magis magisque viros cupere. Credidit huic confessioni ac - Deo gratias ago! - reliquit me statim.  
*** ***
Ambo, et A. et ego, in Orci flammis sine dubio frigemur.

Iocus

Duo coniuges veteres - ille 90, illa 85 annos nata - in curiam urbis veniunt, apud magistratus divortium petentes.
- Cur tam sero id consilium cepistis? - magistratus eos rogant.
- Expectabamus - respondent coniuges - mortem liberorum, ne nimis divortione nostra stomacharentur.

De coniuratione stomatologorum

Nuper de coniuratione totius mundi stomatologorum narravi, quae coniuratio tamen erat fructus imaginationis scriptoris Gallici Rolandi Topor. Nunc autem de vera coniuratione medicorum dentariorum certior factus sum. Res ita se habuit (habetque):

L. (pro dolor ne nomen eius quidem mihi indicare licet), amica mea bona, quae omnia aut fere omnia secreta sua intima ante oculos meos sub rosa detegit, quaeque usque nuper bellatrix erat morosissima pro moribus maiorum servandis pugnans („Numquam cum uxorato viro dormirem!”), confessa modo est se clam a mense Septembri ineunte convenire stomatologum Cracoviensem 54 annos natum, cui a trigina annis uxor domi adest necnon duo pueri, hodie iam adulti. (Ne tantum domi quidem haec mulier stomatologo nostro adest sed etiam in officina dentaria ipsius fungitur ut nosocoma-adiutrix.) Ergo mutavit mores suos L., quod ei bene effecisse videtur, nam nunc, post multos menses denuo plus minusve regulariter fututa, multo hilarius quam antea se gerit atque facies eiuis multo melius (sanius) mihi saltem videtur. Sed pergamus ad rem ipsam:

Est - ut ait L. - iste medicus dentarius amator arti Veneris valde deditus (aut, ut ipsa dixit, „satanas in lectulo”), sed praeter hoc blatero maximus. Dixit ei ergo secretum maximum professionale sui ac nonnullorum saltem sui collegarum, qui chirurgiam dentium apud mulieres facientes, eas saepe persaudent ut sibi liceat margines quosdam nimis asperos dentium harum feminarum paululum deterere. Causa huius persuasionis officialis sit cura formae sive pulchritudinis dentium. Sed veram causam esse ne fellationem perficientes dominae hae balanum penis suorum amatorum laedant. Tantam esse - secundum medicum nostrum Cracoviensem - solidaritatem stomatologorum cum omni genere virorum, si non in toto orbe terrarum, tunc saltem in patria mea catholicissima.  

De usu speciali scholarum privatarum

Alexander, amicus meus atque Casanova maximus, sed simul "diplomata linguae", qui scilicet eleganter de rebus Venereis narrare scit, talem historiam mihi modo dixit:

"Ante nonnullos dies, tempore statim pomeridiano, cum muliere quadam sat opulenta, domi eius me aliquantulum inopinate inveni in condicionibus, in quibus putavi proprium fore rogare de hora reditus huius mulieris puerorum e schola. Quae mulier sapientissima ita mihi respondit:

- Eo tantam pecuniam in scholam privatam [non publicam scilicet, quae gratiis omnibus praebetur] mittimus, ne pueri nostri nimis mane domum repetant".

Aureum vero dictum! Sophos, Alexandre, sophos, mulier mihi ignota!

De natione a Deo dilecta

Poloni multi putant se esse re vera nationem a Deo dilectam, licet omnino alia natio eo honore glorietur. Erant inter nostrates etiam, qui nomen Babylon Polonicum esse senserint, quasi scilicet 'babie łono' (gremium muliebre) significans - gremium scilicet Evae biblicae sive nidus, ex quo omnes nationes mundi originem trahunt.

Sunt alii populares mei, qui alias causas a Deo terrae nostrae dilectionis addunt, ut e.g. quod gens audacissima ac simul iustissima omnium simus, at si potestate non tantopere splendeat Polonia hodie in orbe internationali, effectus est coniurationis omnium (aut fere omnium) nostrarum vicinarum sceleratissimarum, imprimis autem Russiae et Germaniae (ne dicam de Iudaeis hic et illic degentibus).

Ego semper de similibus sententiis dubitabam, usque hodie fortasse, cum inter nuntiolas (Latine redditas) Radiophoniae Finnicae, hanc invenirem, a Tuomo Pekkanen scriptam:

"In Polonia meridionali prope urbem Porebam repertum est fossile testudinis, quod omnium antiquissimum habetur. Palaeontologi testudinem ad genus Proterochersis robusta pertinere et duorum milium quindecim milionum annorum esse aestimant. Repertum fossile ideo est insigne, quod de evolutione et origine testudinum novam notitiam dare poterit".

At in memoria teneo apud nos ante nonnullos abhinc annos intenta est (in Spelunca Obłazowa prope limitem Bohemiae) antiquissima in toto orbe terrarum... cateia (quod telum hodie maxime in Australia notum est nomine 'boomerang', sed olim variis in partibus mundi adhibebatur).

Ante duos autem annos in rupibus Montium Sanctae Crucis in media Polonia reperta sunt a palaeontologis Polonis et Sueticis veterrima omnium vestigia pedum animalis quadrupedis: "(animal) hoc erat dissimile omni hodie viventi, semi- scilicet piscis, semi-amphibia, quattuor pedes habens gradiendi capaces cum septem aut octo digitis necnon squama in toto fere corpore".

Habemus ergo nos Poloni tres saltem res antiquissimas in mundo: testudinem, quadrupedem atque cateiam quasi Australianam. Nonne haec sunt indicia amoris erga nos Dei specialis?

Est tamen simul nuntius non tam bonus: cateia in Spelunca Obłazowa reperta pronuntiata est a peritis minime ad iaculatorem reverti.

Cogitationes Nobelianae

Nunc, tempore celebrationis praemiorum Nobelianorum, multi de novis atque interdum de veteribus Noblistis scribunt. Necnon de his, qui numquam eo honore (=praemio Nobeliano) honestati sunt, licet id sine dubio emererent. Ut exempli gratia Demetrius Mendeleiev, creator tabulae periodicae elementorum, qui annos 1905-1907 ter ut candidatus ad praemium Nobelianum obtinendum pronuntiatus est, ipsum praemium tamen numquam accepit, reclamitante huic rei membro Commissionis Nobelianae, chimiae perito Suetico Svante Arrhenio, cuius theorema dissociationis electroliticae Mendeleiev olim valde vituperaverat.

Praemio Nobeliano numquam ornatus est quoque Henricus Poincare, auctor operis, quod viam aperuit Alberto Einstein ad theorema relativitatis proponendum, neque Gilbert N. Lewis, qui scientiam chimicam de acidis et basibus valde evolvit, ut primus obtinuit "aquam gravem" necnon primus mentionem photonis fecit.

Ipse Einstein praemio Nobeliano honestatus est non propter theorema relativitatis, sed ob operam sui minorem, quae spectabat ad effectum photoelectricum.

Econtra, sine magna difficultate praemium Nobelianum accepit psychiater Lusitanus (=Portugalensis) Egas Moniz, promotor controversia plenae chirurgiae lobotomicae.

Ceterum doctor Franz Messereli, medicus Neoeboracensis, modo divulgavit in actis "New England Journal of Medicine" opinionem Noblistas in his maxime terris nasci, ubi quam plurimae copiae socolatae a populo comeduntur. Calculatione per mille capitum incolarum facta, invenit Messereli terras maxime Noblistis abundantes esse Helvetiam, Suetiam et Daniam, dum Civitates Unitae (USA) in medio demum huius indicis loco manent. Sed ipse Messereli proponit omnino rationalem huius observationis explanationem: terrae, ubi magnae copiae socolatae ab incolis eduntur, sunt terrae generaliter satis pecuniosae, at hae plerumque magnas opes ad pueros educandos studiaque scientifica evolvenda praebent; rebus ita stantibus in his immo terris maxima copia studiosorum nascitur.

De reverentia Salvatoris aut... astutia sancti Petri

Scimus sanctum Petrum mortem sibi elegisse in cruce, cruribus sursum capite deorsum pendente. Minime enim dignus se putabat – secundum saltem traditionem Christianam – ut simili Iesui Christo morte moriretur. Sed ego suspicor Petrum speravisse se ita crucifixum multo citius moriturum quam normali modo de cruce pendendo (i.e. capite sursum, cruribus deorsum positis).

Irena autem, psychologa variarum rerum perita, dicit hanc opinionem iam ante me alios pronuntiavisse. Et ipsa adduxit exemplum martyrorum Christianorum missionariorum, qui saeculis XVI- XVII in Sinis mortui sunt. Hi de patibulo capitibus deorsum pendentes, incisiones habebant in summo capite a carnifice Serico incisis, ne nimia copia sanguinis in cerebrum infunderetur, quod nimis citam mortem efficeret.

De post mortem triumpho communismi

Scribit Thomas Vulpius, de demonstrationibus his diebus in Germania habitis narrans: "Homines in fora conveniunt et divitias faeneratorum [ita Vulpius capitalistas nuncupat] esse publicandas, divitibus multa maiora vectigalia solvenda oneraque a paperibus in divites inclinanda clamitant. (...) Tabulas, quae dicta socialistica continent, tollunt et circumferunt. (...) Ubique videntur ea signa, quae compluribus annis ante attrocissimae dictaturae esse existimabantur: malleolus et fax."

Desperatio simiarum

'Désespoir des singes' sive 'desperatio simiarum' est nomen Francogallicum arboris, quae scientifice nominatur Araucaria araucana et est arbor nationalis Chiliae. Desperatio, nam magis quam abies aut pinus haec arbor conifera "acubus" cooperta est, simiae ergo nullo modo eam ascendere possunt, ne dicam de arte in ramo sedendi.

Ceterum... Unde simiae in Chilia? Certe desunt, at nomen arboris perversum invenerunt primum Angli, eam nuncupantes 'monkey puzzle', id est 'difficultas simiarum'. Deinde Galli nomen id in suam linguam transtulerunt, magis accurate quam Angli rem acu tangentes.

De "Silicernio Finneganorum" Joyceano

Modo in lucem data est translatio Polona "Silicernii (=epularum funebrium) Finneganorum" (Anglice: Finnegans Wake) a James Joyce scripti ut ultimus suus liber (publice divulgatus anno 1939), quem nonnulli putant testimonium insaniae scriptoris fuisse. Quod opus, balbutatione quasi-Anglica scriptum, difficillimum est fortasse omnium librorum umquam scriptorum ad intellegendum, ne dicam ad transferendum in alias linguas. Nihilominus, Christophoro (Krzysztof) Bartnicki contigit, post pugnam decem annorum, rem Polonice reddere.

Qui translator talem sui opinionem de conatibus Joyceanis pronuntiavit:

"Laborabat Joyce nonnullis sexuali-physiologicis proclivitabitus, quae – ut ita dicam – differabant a communi more se gerendi. Dico de mira eius proclivitate ad uxorem et fortasse ad filiam – nemo scit, utrum talibus proclivitatibus laboraret in cogitationibus tantum an quoque in mundo reali. Filia pronuntiata a medicis est schizophrenia laborare. Puto Joyce scripsisse "Silicernium Finneganorum" ut hoc problema a se in abdito modo abigeret, ne teneret id porro in pectore".

Valet non manus, sed ignis

Octopus sole clarius demonstrat veritatem ad creationem civilisationis technicae opus non tam fuisse manuum (quarum octopus praeditus est perlargiter) quam ignis (qui non facile invenitur sub aqua) – quasi iocose scripsit hodie diurnarius-scientista Piotr Cieśliński in sui cyberdiario (=blog), quem ego hic cito sine permissione.

Dialogus amantium

Ego: Cur mecum coire nolis?

Anna: Nam maritum amo.

Ego: Cur ergo bis coivisti?

Anna: Ebria fui...

Ego: Ebria ergo oblivisceris te maritum amare?

Anna: Ita...

Ego: Solutio huius rei simplex mihi videtur: ama porro mariitum et bibe quam maxime!

Anna: Hem...

De somniis paene accurate propheticis

N. narravit mihi se diem mortis aviae sui fere accuratem uno anno prius in somnio didicisse, scilicet 8 diem Aprilis, at re vera avia mortua est 9 die Aprilis (2010 anni) hora octava matutina.

Liquamen Magonicum (=mayonnaise)

Optime mihi sapit liquamen Magonicum, quod omni fere cibo addere conor. Memini me - postquam annum academicum 1987-88 Pecchini Serum degeram, ubi nullum eiusdem generis liquamen invenire valebam ergo desiderio Magonici unius totius anni laborabam - limite Sovietico in reditu domum (i.e. in Poloniam) tramine transsiberiano superato, totam pyxidem liquaminis Magonici, quam in taberna Russorum statim emi (praeter caviarium sive acupenseris ova necnon panem secalicium, quarum cuppediarum ne morsum singulum spatio huius anni gustaveram) stante pede cochleario utens comedisse.

De hospitalitate monticolarum Ruthenorum

Historiam incredibilem mihi Carolina narravit, quae modo cum amicis regionem Rutheniae (=Ucrainae) visitavit olim nomine Pokucie notam (est regio montana in hodierno limite communi Rutheniae et Dacoromaniae). Nam monticolas hos tam philoxenos olim (etiam saeculo XX ineunte) fuisse constat ut peregrinatoribus ex urbibus Austro-Hungariae venientibus ad montes Carpates escendendos et sui vicos visitantibus et tectum, et cibum et deinde... uxores suas libenter ac gratis ad futuendum praebuerint.

Hoc phaenomenon hodie ethnologi Rutheni explanant ratione omnino oeconomica, nam paupertate (nisi interdum fame) strictis monticolis operae pretium erat... uxores gravidas habere patribus urbanis, qui scilicet postea pecuniam ad suos (vere aut non) puerulos educandos uxorum maritis mitterent. Certe cavendum erat inscriptionem (=domicilium) apud talem hospitem poscere antequam domum montanam tam sibi omni ex parte patentem relinqueret.

Somnium propheticum?

Cum Anna (negotiatrice industriae praeconicae, de qua iam mentionem hic feci) amantes (et amentes simul) fere sumus. Fere, nam ebria basiat me furiose, deinde sobria meminit se matrem esse uxoremque mariti sibi fidelis et boni, ergo nullo modo Venerem una mecum colere sobria vult.

Heri autem, cum ebria esset, de amore communi multum locuti sumus. Proposui ut in deversorium quoddam suburbi Varsoviensis mihi notum veniremus (tunc nomen et locum deversorii, quo in similibus vitae casibus iam usus eram, indicavi). Propositum recusavit, sed... hodie mane mihi per telephonium nuntiavit se in somniis idem deversorium vidisse!

De maleficis (porro)

Eandem historiam quam nudius tertius hic sub titulo "Quam prope magiam vivimus!", scilicet de maleficis oppidi Orla, divulgavi heri (Polonice) in foro Facebookiano. Ecce responsum, quod accepi a muliere quadam in Polonia orientali habitante:

"Szeptuchy (maleficae), babki (aviae), pomocne kobiety (adiutrices) et aliis nominibus notae incantatrices sunt multae in vicis ubique, sed in regione Podlasiensi maxima harum pars est Orlae. Incantationes puellae discunt a matribus. Etiam hodie multi adhuc credunt his artibus magicis.

Ego quoque memini me aegrotam esse, cum puella nonnullos annos nata noctu dolore horribili ventris laborabam postquam magnam copiam malorum acerborum necnon nucum nimis mature carptorum comederam. Tunc avia in vicino cubiculo habitans coepit incantationes murmurare et dolor statim cessavit. Tali modo ter aut quater curabatur dolor ventris mei, cum simili effectu. Locus, ubi haec avia vivebat erat vicus quidam prope oppidum Narewka (ergo in boreali parte regionis Podlasie, dum Orla in meridionali eius parte posita est)."

Quam prope magiam vivimus!

Multoties nuper his in paginis de superstitionibus Polonorum gentiumque iis vicinarum scripsi, inter alia etiam de more cereos flagrantes in fenestris ponendi tempore tempestatis tonitruosae, id est ad tonitrua a domo abigenda. Hac re iam in diario meo interretiali divulgata, matrem rogavi, utrum in ipsius, cum puella esset, domo – id est domo avi aviaeque meorum - talis mos observaretur. "Certe – respondit. – Sicut in omnibus aedibus vici nostri [qui vicus in hodierna Ruthenia Alba sive Belorussia occidentali, prope urbem Grodnam, posita est]". Talis mos – secundum matrem meam, nunc 84 annos natam - observabatur saltem usque annum 1946, cum, propter mutationem finis Poloniae, familia nostra domum suam in provincia Grodnensi relinquere coacta est. In 'nova Polonia' iam in oppidis urbibusque habitantes – i.e. non in vicis – potius alexiceraunis metallicis Franklinianis quam candelis a sacerdote sacratis confidebant nec cereos porro in fenestris tempore fulgurum ponebant. Aut fortasse pudebat eos moris tam rusticani ostentationis?

Sed Anna, negotiatrix industriae praeconicae, mulier hodie 43 annos nata, qui semper inter Lutetiam, Londinium, Neoeboracum, Angelopolim et Varsoviam nostram in negotiis itineratur, heri mihi narravit de ritu multo magis rusticano, nisi prorsus barbaro, quem ipsa subire in pueritia debuit. Nata est enim in parte orientali Poloniae, nomine Podlasie nota, regione scilicet, ubi traditiones catholica et orthodoxa necnon opiniones superstitiosae gentium Polonorum, Ruthenorum Lituanorumque miscentur. Anna, cum puella sex annorum esset, a cane in oppido Orla, ubi apud amitam tempore aestatis manebat, dolenter morsa est. Parentes autem in urbe Civitate Bialostocensi, huius regionis urbe capitali, muneribus eo tempore fungebant et nihil de tota re sciebant (fortasse quia telephonia tunc res rarissima in vicis Poloniae orientalis – et non solum orientalis – erant). Amita autem ac soror eius, altera scilicet amita Annae, erant... maleficae, nomine Rutheno szeptuchy notae, quae morbos herbis precibusque apud populum curabant, speciali ergo modo contra rabiem (nam canis certe rabidus esse potuit!) Annam immunem fecerunt. Abhinc narratio ipsius Annae, heri mihi cursu electronico missa:

"Floccum crinis mei secaverunt a dextra atque a laeva capitis parte, quos floccos decussatim – in forma scilicet crucis sanctae - in turibulo positos incenderunt. Eo tempore mihi, in sella sedenti, erat iugiter repetenda precatio: 'Hospodi Boże moj, pomiłuj i spasi mia!', id est, dialectu Ruthenica huic regioni peculiari: 'Domine meo Deus, miserere mei et salve me!' Deinde caput meum opertum est rica albicolori, dum amitae ambae atque alii et propinqui et vicini – nam multi incolae huic ritu aderant - in eodem turibulo folia absinthii nunc incendebant in omnibus circum me quattuor plagis mundi – denuo, quasi in forma crucis sanctae – preces simul dicentes, sed quales, non iam memini. Memini tantum acrem odorem absinthii, quae herba, ut fortasse ipse scis, flores habet rotundos, qui tam magnam copiam fumi producunt..."

Relatione hac a me lecta, rogavi Annam, utrum medicus arcessitus esset, ut iniectiones contra rabiem ei daret.

- Minime – respondit.

Erat annus salutis Domini 1974, in Europa.

De vita in Planeta Rubro exspectata

Omnes, puto, scimus historiam terroris panici, quo rapti cives US-Americanae Novae Caesareae (New Jersey), cum histrio praeclarus Orson Welles per radiophoniam CBS recitaret "Bellum mundorum" Herberti Georgii Wells, putabant Martianos re vera terram eo temporis momento invadere - multi incolae Neocaesarenses tunc domus suas reliquerunt ac fugae se dederunt.

Sed – ut scribit in actis diurnis Polonis "Gazeta Wyborcza" Petrus Cieśliński, amicus meus ac simul et diurnarius et vir studiosus maximae credibilitatis – annos vicenarios tricenariosve praeteriti saeculi homines tantopere credere incolas in planeta Martis habitare, ut scientistae iussu regiminum signalia radiophonica Martianorum ex ethere venientes excipere conarentur. Adeo magni momenti res tractabatur, ut annos vicenarios bis vel ter, tempore maximae proximitatis Terrae et Martis, regimen USA radiophonias suas rogaret per nonnullos dies nulla programmata emittere – cui proposito hae libenter oboediebant! Potestisne, lectores cari, id hodie fieri imaginari?

Symbola autem Petri Cieśliński divulgata est occasione adpellendi in Planetam Rubrum robotoris Administrationis US-Americanorum Aeronauticae et Spatialis (NASA), nomine "Curiositas" noti, qui superficiem huius stellae errantis exploraturus est, inter alia vestigia vitae – aut hodiernae aut, potius, antiquae – in hoc planeta quaerens.

De theoriis conspirationis mundanae

Sunt variae theoriae conspirationis mundanae, quarum fortasse maxime omnibus nota est haec de "Protocollis senum peritorum montis Sion", secundum quam Iudaei maxime divites interdum clam una conveniunt ut inter se consilia habeant de rebus mundanis ab ipsis regendis.

Ego nullis talibus theoriis fidem do, praeter fortasse unae: puto societates oecologorum, qui contra cibos genetice modificatos acriter pugnant, maxime adiuvari a... fabricatoribus pesticidalium. Nam plantis ita modificatis, ut contra pestes immunes fiant, nullus agricola porro venena pesticidalia emere volet.

Hoc mihi sole clarius videtur. Sed fortasse erro.

(Ceterum – praeter terras Arabicas, ubi "Protocolla senum peritorum montis Sion" adhuc ut res vera plerumque habentur - in Iaponia quoque hic liber maximi momenti est ut... enchiridion potestatis politicae captandae.)

De otio suavi

Secundum investigationem a peritis Harvardiensibus peractam, hominem – si tantum condiciones vitae sint sibi secundae – 47% temporis diurni libenter terere somnia sibi fingendo ac nihil re vera faciendo.

Polonice hunc statum mentis nuncupamus phrasi 'de amygdalis caeruleis cogitare'.  

De ciconia gulosa

His modo diebus medii mensis Augusti ciconiis in patria mea ac vicinis terris nidificantibus est mos "senatus" convocare (ita saltem Polonice has congregationes cicioniarum nuncupamus), in quibus aves adultae cum parvulis volatus exercent antequam iter longum una suscipiant in Africam, ubi hiemare solent.

In quodam tali "senatu" a ciconis prope Bohemorum oppidum Rivulum Equarum (Kobyli Potok) habito incolae huius loci conspexerunt unam avium volatu capacem omnino non esse. Perterriti biocolytas acciverunt, hi autem ornithologiae peritos. Qui, ave misera a se examinata, dixerunt causam status infelicis huius ciconiae non esse debilitatem permanentem aut morbum quemdam, sed... nimiam copiam ranarum angiumque, quas in stomacho portabat. Post duos tresve dies – ut putant ornithologi – ciconiam volaturam esse. Nisi certe interea denuo nimium cibum sumpserit.

De quercu reconciliationis

In libro quodam de arboribus Poloniae legi obiter dictam notulam terrae Esthoniae adesse 'quercum reconciliationis', cuius trunco scilicet cavea permagna adest, ubi coniuges (aut amantes) iurgiis continuis inter se certantes ultimam spem salutis quaerant: noctem totam ibi (i.e. in cavea) est iis manendum, deinde (plerumque) se denuo amare incipiant ac longe postea una feliciter vivant.

Sed ego per TTT (=telam totius terrae, Anglice: WorldWideWeb) quaerens nullam huius arboris mentionem(qua in urbe oppidove esset) inveni.

Colloqium in taberna monopola (i.e. ubi potiones alcoholicae emuntur)

Emptor: Des mihi lagoenam vini, quaeso!

Venditor: Nigri aut albi?

Emptor: Nullius est momenti, nam amico caeco donum id dare volo.

De mandragora a popello falsa

Radix plantae mandragorae (Mandragora officinalis L.), cui multi usus sunt/erant in medicina atque arte magica, dicitur similem esse formae corporis humani. Propter hanc similitudinem populus noster credebat (fortasse adhuc credit) mandragoram ululatu humano plorare, cum e solo evellatur necnon eam tunc maledictiones in hominem se evellentem iactare, quibus efficiatur, ut post mortem anima talis hominis in Orcum ire iubeatur. Sed popellus noster callidissimus specialem invenit modum mandragoram e terra evellendi: canem aut suem ad plantam funibus alligunt, deinde bestiam cogunt protinus ire – ita, funem pone se trahens, evellit quoque sus aut canis ipsam plantam.

Ceterum creditur mandragora sub patibulo semper nasci, nata scilicet e spermate furciferi (furciferi enim de patibulo pendentes in momento mortis saepe rigore penis et interdum eiaculatione laborent).

De somniis inventoriis

Scripsi modo Mariam Shelley in somnio primum audisse nomen doctoris Frankenstein. Nunc, re melius explorata, inveni eam asseverasse se etiam ipsum doctorem Frankenstein necnon opus eius – gigantem monstruosum – dormiendo vidisse.

Sed quoque Elias Howe, inventor machinae sartoriae, dixit se ideam huius machinis motus primum in somnio anno 1845 habito conspexisse. Somnio quidem horribili, nam vidit in eo nonnullos anthropophagos ad se devorandum paratos, qui circa se saltabant atque hastas quatendo maxime se exterrere conabantur. Deinde, iam experrectus, Howe de motu hastarum cogitans regulam motus acus machinae sartoriae, acus scilicet filum ducentis, excogitavit.

In somniis quoque primum conspecta sint a sui inventoribus:

- "methodus scientifica" Cartesii

- monstruosus androida Terminator dispositoris scaenarum James Cameron

- formula benzeni (C6H6), quam eius inventor, August Kekulé, dixit neminem aliter quam in somniis animo fingere posse

- structura acidi disoxyribonucleinici (DNA), a James Watson conspecta ut scalae heliconeae alicuius domus

- argumentum fabulae de doctore Jekyll et domino Hyde Roberti Louis Stevenson

Primum quoque in somnio Paul McCartney melodiam cantilenae "Yesterday" asseverat se audisse.

De ortu fabulae Frankensteinianae

Omnes, puto, scimus fabulam de monstro a doctore Victorio Frankenstein creato, de quo primum Maria (Mary) Shelley fabulam anno 1818 in lucem editam scripsit, cui titulus "Frankenstein sive Prometheus hodiernus". Agitur in hoc libro de viro studioso, qui hominem artificiosum creat de partibus cadaverum hominum modo mortuorum ad vitam miraculose (galvanice?) revocatis. Hic liber multi – ut e.g. Brian Aldiss – putant esse unam primarum fabularum (nisi omnino primam) generis scientiae ficticiae (SF).

Ut scimus, librum Shelleyanum productum esse disputationis nocturnae aestate anni 1816 habitae in villa quadam ad ripam Lacus Genuensis sita. Cui disputationi participes fuerunt: ipsa Maria Shelley (tunc 18 annos nata), maritus eius, poeta Anglus Percy Bysshe Shelley, alter praeclarus Anglorum poeta Lord Byron [et simul huius villae Helveticae ad tempus possessor] necnon tertius Anglicae gentis poeta, originem ex Italia trahens John Polidori. Inter alia, disputabatur de fabulis horribilibus, in arte scribendi quarum palmam tunc Germani ferebant. At tempus erat omni terrae triste, nam annus 1816 vix aestatem ullam habuit, sole obruto nubibus vulcanicis, propter eruptionem Indonesiani montis ignivomi Tambora uno anno antea. Byrone instigante, omnes decreverunt se in certamine participaturos fabulam quam optimam de rebus supernaturalibus scribendi. Proximis septimanis (nisi diebus) Mary Shelley coepit scribere suum "Frankensteinum", dum Byroni perficere initium tantum fabellae contigit, cuius maximam partem John Polidori deinde exaravit, qui ei titulum dedit "Vampyrus" (The Vampyre, in lucem editus anno 1819). Ita una cena communis iuvenum litteratorum Anglorum duas margaritas produxit generis fabularum phantasticarum.

May Shelley dixit postea se nomen Frankenstein in somnio primum audisse, sed multi credunt rem aliter se habuisse et dominam Shelley scite adhibuisse nomen alicuius arcis, quarum haud parvum numerus in variis Germaniae partibus adsunt, ut in oppido Hassiense Mühltal, Thuryngiense Bad Salzungen, deinde oppida sive vici nomine ipso Frankenstein nominata, quae exstant in Palatinato, Saxonia necnon Silesia Inferiori, quae regio ab anno 1945 sub dominatione Polonorum hodie manet atque ipsum hoc oppidum, de quo narramus, quod per multa saecula Frankenstein in Schlesien, hodie Ząbkowice Śląskie nominatur.

Sunt, qui putent – praesertim Poloni, sed etiam nonnulli Germani – hoc oppidum Silesianum verum fontem fabulae Shelleyanae fuisse, nam hic anno 1606 res evenit, quae imaginationi scriptrici Anglae incitamen praebere potuerit ad historiam doctoris Frankenstein inveniendam. Dico de iudicio octo fossorum (quorum in numero aderat una mulier), accusatorum furti (rectius: multorum furtorum) variarum partium cadaverum, quae cadavera ante sepeliendum in sacello coemeterii ab ipsis custodiebantur. Sed hic fortasse finis similitudini cum fabula Shelleyana, nam fossores Silesiani non ad hominem novum creandam his cadaveribus utebantur, sed ad materiam pulveratam et valde toxicam producendam, quam deinde domos incolarum huius oppidi clam illinere solebant, quod facinus effecit ortus epidemiae. Incriminati quoque sunt inter alia vescendi cordibus infantium (fetuum) ex ventre mortuarum mulierum gravidarum ereptis. Utrum verae fuerint hae incriminationes horrescentes an falsae, nescimus – omnes octo capite damnati sunt ac necati morte horribili: primum mutilationibus corporis, deinde vivicomburio dati sunt.

Nuntii de fossoribus Frankensteinianis (Silesianis) late divulgati sunt XVII saeculo ineunte per totam Germaniam et alibi; fortasse advolaverunt quoque ad mensam, ubi quattuor iuvenes litterati Angli suam disputationem nocturnam habebant. Alii tamen aliter de hac re sentiunt. E.g. Radu Florescu, rerum gestarum peritus natu  Dacoromanus, asseverat Mariam et Percy Shelley Helvetiam petentes in via visitasse alteram arcem Frankenstein, ad oppidum Rhenanum Darmstadt sitam, ubi praeclarus alchimista Conradus Dippel (1673-1734) experimenta fecerat cum cadaveribus hominum. 

Sed fortasse, sequentes regulam "in dubio pro reo", credendum nobis potius sit ipsi Mary Shelley dicenti se in somnio nomen Frankenstein primum audisse?

De cultu arborum apud Slavos (3)

Populus tremula credebatur efficax esse contra dolorem dentium necnon contra umbras (=lemures)ac versipelles (lycanthropos). Opinio tremulam vim contra umbras habere posse  – cui praeter Slavos etiam Germani et nonnullae aliae gentes paruisse videntur – originem duxisse potest e quibusdam apocryphis (sint hi tantum fabellae populares) biblicis, secundum quos Cainum occidisse Abel paxillo e ligno tremulae facto; alii apocryphi putant e simili ligno factam fuisse crucem cui Christus deinde affixus est; sunt etiam fabulae narrantes Iudam se de ramo talis arboris pependisse. Constat populos varios credidisse tantum paxillis tremuleis cordi affixis vampyri (=phantasmata sanguisuga) neci posse – tali paxillo (si bene memini) utuntur, qui vampyrum Draculam necant in libro eiusdem tituli a Bram Stoker scripto. In Polonia orientali-et-meridionali gomphi e tremula facti adhibebantur ad operculum arcae funebri affigendum, ne umbra mortui casu arcam relinqueret et vivos vexaret.

Tertia indoles populi tremulae (praeter sc. vim contra dolorem dentium et lemures) sit scientia fures sequi.

Populus autem alba, quae in Poloniam adportata est ex Italia demum saeculo XVII, putabatur praemunire homines prope se habitantes ne praecoci quadam morte moriantur.

Fraxinus protegat homines contra effascinationes maleficarum, fulmina (de hac re heri, dum de fulguribus narrabam, nondum scivi) necnon morsus serpentium. Christophorus Kluk, botanicus Polonus saeculi XVIII, putabat "inter fraxinum et anguem tantam esse inimicitiam, ne hic audeat per humum foliis fraxineis stratum serpere". Sucum e stirpe fraxini expressum usque nuper ruricolae putabant optime mederi morsus viperarum.

Sub fronde autem aceris pseudoplatani opportune sit dormire (seu potius meridiatione uti) atque etiam amorem alicui puellae declarare.

De arborum cultu apud Slavos (porro): de tiliis fulgetras repellentibus

Tilia putabatur esse arbor hilaris, quae curaret morbos animi necnon protegeret homines contra fulminis ictus, ergo libenter ab agricolis plantabatur iuxta domos (ita, ut arbor satis procera, re vera domum incolasque eius protegens, eodem modo ut hodie id facit e metallo factum alexiceraunon Franklinianum). In Montibus Carpathis, quo tiliae adportatae primum sunt demum saeculo XIX (ergo tempore, cum alexiceraunon generaliter iam adhibebatur), saepissime plantabantur tiliae circum aedes ligneas ecclesiarum gentium, ut ita dicam, Ruthenorum montanorum – Boicorum scilicet Lemcorumque.

Sed vis tiliae contra fulgetras nota iam erat in orbe antiquo. Apud Romanos tilia erat arbor Veneris – fortasse credebatur Domina Caeli optimam protectionem esse contra sui mariti tela de caelo missa?

Ceterum non solum tilia apud Slavos contra ictum fulminis valere credebatur. In vicis multarum regionum Poloniae omnino tutae a fulminibus putabantur domus, in tecto quarum ciconiae nidificarent. Percommunis erat mos (qui in nonnullis vicis adhuc servatur) tempore procellae in fenestris ardentem 'cereum fulmineum' (Polonice gromnica, a verbo grom, id est 'fulmen') ponere, qui tonitrus repelleret. Hi cerei fulminei etiam hodie in ecclesiis a sacerdotibus lege consecrantur die Purificationis Beatae Virginis Mariae (2 Feb.), cui festo a populo nomen datum est Matki Bożej Gromnicznej, quod Latine reddere possumus ut (festum) Deiparae Fulmineae; officialiter in liturgia catholica festum hoc nominatur (Latine) Dies Luminis sive Festum Luminarium.

Adesse quoque in Polonia orientali - ubi traditio ecclesiae catholicae valde cum moribus ecclesiae orthodoxae misceantur - mos tempore ante festum Corporis Christi colligere in pratis madidis herbam notam nomine populari grzmotnik, a verbo grzmot ('tonitrus'). Haec herba verisimiliter – ut ex ipso nomine coniecturam facere possimus – creditur contra tonitrua efficax esse. Sed de qua herba loquimur? Officiale eius nomen Linnaeanum esse, nota bene!, Alchemilla vulgaris et creditur illa inter alia nimias menstruationes muliebres cohibere atque tempus earum (cum irregularia sint) temperare.

Supradicta alchemilla inserta est deinde corollis, quibus puellae mulieresque capita sua ornant tempore pomparum habitarum in viis ecclesiae proximis unoquoque die octavae festi Corporis Christi. Quae corollae ultimo die octavae a sacerdotibus sacrantur, deinde domi pone iconas sanctorum ponuntur. Nostra alchemilla alexicerauna habet in tali corolla vicinas (i.e. alias herbas partesve plantarum) vero incredibiles, quarum aut natura (ut secale cornutum clavicipis purpureae, ex quo LSD fabricatur; urtica, quae pedes aut manus nudatas mordet; sambucus nigra, quae est maxime commune venenum in Europa) aut ipsa nomina (czarcie żebro sive 'costa diaboli'; Linnaeanice: Cirsium oleraceum, quae pueros vaccasque contra effascinationes corroborabat) horrore afficiunt. Haud parva ergo instrumenta veneficarum portant in se istae corollae ad usum in pompis festi Corporis Christi factae (at minime totum ordinem plantarum ad hunc usum adhibitarum hic adduxi)! Sed satis harum rerum, nam de arboribus imprimis propositum mihi fuerat scribere.

Unam rem nihilominus addicere debeo, licet nihil cum arboribus commune habeat: unus saltem mos olim communis se contra fulgura protegendi iam non in usu esse in mundo hodierno videtur. Scripsit enim Plinius Maior: Fulgetras poppysmis adorare consensus gentium est (28,25). Sed ego de nulla gente umquam audivi, quae hanc exercitationem (i.e. poppysmata ex ore tempore procellarum edere) hodie porro faceret.

De cultu alni apud Slavos et Germanos

Docet porro dominus Skrok, cuius libri ("Enchiridion archaeologiae imaginativae") nuper hic mentionem feci, apud Slavos (necnon eorum vicinos, Baltos sive gentes Balticas) peculiarem cultum arborum semper adfuisse. Iam Ibn Rosteh, peregrinator Arabicus decimi saeculi, repperit Slavos cuiusdam vici hodiernae Rutheniae (=Ucrainae) unoquoque die Mercurii ad arborem giganteam inutilem (quae scilicet fructus edibiles ferebat nullos) prope vicum crescentem properare, ut eam ornamentis variis ornarent deinde ante arborem in humum pronos se iacerent, victimas precesque ei offerentes.

Secundum Skrok, peculialiter coli solebat a maioribus nostris alnus, quae arbor (sicut quoque salix) maxime amat terras palustres. Igniculos in paludibus saepe vagantes – quos hodie scimus nebulas esse methanii flammā modo captas – populus noster crederet esse regem alnorum choream sui filiarum per loca uliginosa ducentem.

Eadem superstitione certe etiam vicini Slavorum occidentales, Germani, laborabant, ut patet ex ipso titulo carminis epicolyrici praeclari poetae Theodiscorum, Iohannis Goethe: Der Erlkönig (Rex alnorum). Sed origo et significatio huius tituli non est omnino certa, nam fabula carminis originem traxisse a multis creditur ex alio simili carmine gentis Danicae, quod in Theodiscam linguam vertit alter clarus poeta (licet esset et adhuc sit magis clarus ut philosophus) huius gentis, Iohannes Herder. Carmen autem Danicum intitulatum erat Elverkonge/Ellerkonge (Rex Elforum[1]), quem titulum tamen Herder per errorem reddidit Theodisce ut Erlkönig (Rex alnorum).  

Altera superstitio cum Slavorum tum Germanorum spectat ad ipsum lignum alni, quod, cum modo caesum sit, colorem cito in rubrum mutat, quasi sanguinem fundens.

---

[1] Qui sunt daemones parvi silvestres Germanorum, masculini, perpulchra corporis forma praediti.

Septies diviotiores videamur quam re vera sumus

Secundum opinionem Argentariae Collocationum Internationalium (Bank for International Settlements), summam instrumentorum derivatorum (ut dicuntur) per totum orbem terrarum praebitorum praeterito anno excessisse septingentos biliones dolariorum (700 000 000 000 000 USD), septies ergo tantum quam sit totius mundi productus domesticus. Haec pecunia "vana" instrumenta sunt, quae imprimis speculationi quaestuosae serviunt – eorum nimium incrementum multi economiastae putant causam principalem fuisse hodiernae crisis oeconomicae. At pecunia haec crescere pergit...

De viro omnium ferissimo

Dixi nos Slavos homines feros esse, silvas paludesque colentes, nam in palude iuxta utramque ripam fluminis Pripet (in hodierna Ruthenia Alba sive Belorussia) iacenti incunabula nostrae genti (secundum anthropologos saltem) essent. Maxime autem ferus omnium nostratum videtur esse Lucas L., doctor atque indagator disciplinae botanicae, qui studet ut quam proxime naturae una cum familia – habet enim uxorem duasque filiolas – vivant. Iam satis clarus factus ille Lucas est propter scholas aestivales in montibus Carpathis unoquoque anno habitas, ubi docet discipulos vitam in silva sub Iove agere. Adhortatur quoque omnes suos ad edendum herbas malas, insecta varia necnon has carnis bestiarum partes, quibus normaliter non vescimur (notus est confessione se placentam sui uxoris post utriusque filiae partum comedisse).

Berenice dicit Lucam se olim – antequam scilicet uxorem hodiernam cognovit – adamasse, illa tamen amorem eius abiecit, nam nimis iuvenis (puella quindecim annorum) tunc erat. Hodie autem huius repudiationis paenitet, licet, ut ipsa narrat, Lucas sapone quidem numquam utatur, sola aqua tantum corpus sui lavans. Sicut maiores nostri in palude degentes facere solebant.

De arte idem cotidie edendi

Ludovicus Wittgenstein, philosophus praeclarus ex Austria oriundus, dum discipulum suum (et simul, ni fallor, amasium) in USA habitantem visitabat, a matre pueri rogatus quid sibi vellet ad ientaculum habere, respondit:

- Quodlibet, mi domina, dummodo cotidie idem.

Ergo accipiebat tempore morationis Americanae cotidie mane panem cum caseo.

Sed mihi quoque talis "conservatismus" edendi adest, partim saltem. Nam phasibus, ut ita dicam, escam hanc aut illam colo. Praeterito e.g. anno exeunte cauponam Vietnamensem cotidie fere visitabam ac cotidie fere ius bubulinum nomine Pho ibi edebam. Nunc autem a duobus tribusve mensibus culinam traditionalem Polonorum colo, ergo cotidie fere unam aut alteram cauponam, ubi cibi nostrae terrae peculiares praebeantur – ut bigos (brassica cum carne cocta) aut pierogi (crusta farta) - adeo. Memini quoque me per tempus quoddam deditum esse solis cibis Italicis.

Sed ut cotidie mane idem in os sumam? Hem, ova in lardo fricta fortasse...